MAKALELER

Gelir Vergisi Kanunu’na göre dar mükellef olan Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iradları üzerinden vergilendirilmeleri esastır.

Dar mükellef kim?

Dar mükelleflerin Türkiye’ye yerleşmemiş olmaları esastır. İkametgâhı Türkiye’de bulunmayanlar ile bir takvim yılı içinde Türkiye’de devamlı olarak altı aydan fazla oturmayanlar dar mükellef olarak tanımlanmakta.

Sadece Türkiye’deki kazançları vergiye tabi

Gerçek kişilerin dar mükellef kapsamında olup Türkiye’de kazanç ve iradlar elde etmeleri durumunda sadece bu kazanç ve iradlar üzerinden vergilendirilmektedirler.

Dar mükelleflere kazanç sağlayanlarda vergiden sorumlular

Gelir Vergisi Kanunu’na göre vergide tarhiyatın muhatabı, gerçek kişilerdir. Dar mükellef bir kişinin Türkiye’de vergiye tabi bir gelir elde etmesi durumunda;

Dar mükellefin kendisi,
Varsa daimi temsilcisi,
Daimi temsilcisi de yoksa kazanç veya iradı yabancı kişiye sağlayanlar, vergilemede tarhiyata muhatap olabilirler.
Türkiye’de bulunan bir varlığını veya taşınmazı satan ve vergiye tabi bir gelir elde eden dar mükellef bir kişi, elde ettiği geliri beyan edip vergisini ödemezse, bu vergi taşınmazı satın alarak dar mükellefe kazanç sağlayan yani alıcı olan kişi adına tarh edilebilir.

Taşınmaz aldığınızda vergi çıkabilir

Taşınmaz alımında ,alıcı sadece tapu harcı öder. Alımda herhangi bir kazanç olmayacağı için gelir vergisi olmaz. Vergi varsa oda satıcı adına ve satışta kazanç olması halinde olur.

Ancak taşınmaz aldığınız kişi dar mükellef olması halinde size de gelir vergisi çıkabilir. Örneğin taşınmazı satın aldığınız kişi dar mükellef olması halinde taşınmaz satışından doğan kazancın gelir vergisinden alıcı olan kişi de sorumlu olabilir.

Dar mükellef vergisini ödemezse alıcı öder

Dar mükellef bir kişinin taşınmazı alımdan itibaren 5 yıl içerinde satması ve kazanç elde etmesi halinde değer artış kazancını vergi dairesine beyan edip gelir vergisini ödemesi gerekir. Dar mükellef kişinin kendisinin yerine getirmesi gereken bu görevi varsa daimi temsilcisi, oda yoksa kazanç ve irad üzerinden hesaplanacak gelir vergisi yabancı kişiye kazancı sağlayan kişi yani alıcı adına gelir vergisi tarh edilecektir.

Dar mükellef bir yabancı 3 yıl önce 100 bin TL’ye almış olduğu Türkiye’de bir taşınmazı, 200 bin TL’ye satmış olsun. Bu durumda dar mükellef olan yabancının veya varsa daimi temsilcisinin bu değer artış kazancını ( 5 yıl içerinde satış olduğu için) vergi dairesine beyan edip gelir vergisini ödemesi gerekir. Dar mükellefin değer artış kazancını beyan etmemesi ve aynı zamanda daimi temsilcisinin de bulunmaması halinde Gelir Vergisi Kanunu’nun 7/1. Maddesine göre taşınmazı satın alan kişi veya kurum sürpriz bir şekilde bu vergiden dolayı sorumlu olacaktır. Çünkü Kanuna göre alıcı kişi, dar mükellef yabancıya kazancı sağlayan kişi konumunda.

Alıcının tedbir alması gerekir

Bu tür bir tarhiyata muhatap olmamak için, alıcıların gerekli önlemi alması, dar mükellef kişi veya kurum vergisini ödemeden yükümlülük tutarı kadar bir tutarı teminat olarak tutması gerekebilir.

İsmail KÖKBULUT

Yeminli Mali Müşavir