MAKALELER

Seksenli yıllarda başlayan turizm hamlesine yönelik yatırımlar bugünkü turizm gelirlerine ulaşmamızı sağladı. Yüz milyon dolarlardan otuz milyar dolarlara doğru turizm gelirlerinde artış oldu. Turizm gelirlerindeki artışın en önemli sebebi seksenli yıllarda rahmetli Özal zamanında başlayan turizm tesislerine yönelik tahsislerin yapılmasıdır.

Seksenli yıllarda ve daha sonraki yıllarda yapılan turizm amaçlı tahsisi süreleri 49 yıl ile sınırlanmıştı. Bu sürelerin önemli bir kısmı geçti. Tahsisli tesislerin 49 yıllık tahsis süreleri ilerlerken süre sonunda ne olacağı belirsiz idi. 5 Aralık 2017 tarihli 30261 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “ 7061 Sayılı Bazı Vergi Kanunları ile Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 60. Maddesi ile 4706 Sayılı Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve KDV Kanununda Değişiklik Yapılması hakkında Kanuna geçici madde eklendi.

Eklenen bu geçici madde ile Turizm yatırımı gerçekleştirmek amacıyla,
— Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca adına kesin tahsis yapılan,
— Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca adına kesin izin verilen,
— Maliye Bakanlığı tarafından lehine irtifak hakkı tesis edilen,

Turizm yatırım ve işletmecilerinin süreleri 5 Aralık 2018 tarihine kadar başvurulması halinde yeniden sözleşme düzenlendiği tarihten itibaren 49 yıla kadar uzatılabilecek. Aynı kanun ile kesin tahsis yapılan veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazlar yatırımcı ve işletmecilerine satılabilir. Biz bu yazımında sadece süre uzatımına ilişkin hususlara değindik. Düzenleme de süre uzatımı dışında ayrıca sözleşme değişikliği ve satışa ilişkin hükümler de yer almakta.

Süre Uzatım Talebi Şartları
Kesin izin, tahsis, irtifak hakkı, kullanma izni veya kira süre uzatım talebinde bulunma için öncelikle aşağıdaki şartların olması gerekir;

1- Kültür ve Turizm Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Maliye Bakanlığı tarafından kesin tahsis, kesin izin, kiralama işlemlerinin, irtifak hakkı veya kullanım izni sözleşmelerinin halen ilgili idareler nezdinde geçerliliğinin korunması ve iptal edilmemiş olması gerekir.
2- Turizm yatırımcı ve işletmecilerinin kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma izni ya da kiralama işlemlerinden dolayı ilgili idareler aleyhine açılan ve halen devam eden davalardan feragat edilmesi gerekir.
3- Ayrıca Turizm yatırımcı ve işletmecilerinin kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma izni ya da kiralama işlemlerinden dolayı ilgili idarelere ödenmesi gereken borçlarının olmaması gerekir.

Başvuru Yapılacak Yer

Turizm yatırımcı ve işletmecilerinin kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma izni ya da kiralama sürelerinin uzatıma ilişkin taleplerini;

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca adına kesin tahsis yapılanlar Kültür ve Turizm Bakanlığı’na,

Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nca adına kesin izin verilenler Orman ve Su İşleri Bakanlığı’na

Maliye Bakanlığı tarafından lehine irtifak hakkı tesis edilenler Maliye Bakanlığı’na başvurmaları gerekiyor.

Süre uzatıma ilişkin başvuru yerleri böyle iken kesin tahsis yapılan veya irtifak hakkı tesis edilen taşınmazların satın alımına ilişkin taleplerin Maliye Bakanlığı’na yapılması gerekiyor.

Başvurunun Değerlendirilmesi

Süre uzatımından faydalanmak isteyen Turizm yatırımcı ve işletmecilerinin başvuruları ilgili idare tarafından en geç başvuru tarihinden itibaren 3 ay içerinde değerlendirilecek. Değerlendireme sonucunda başvuru sahibine şartları taşıyıp taşımadığı bildirilecek. Şartları taşıması halinde başvurunun uygun görüldüğü, yükümlülükler ve başvuru koşulları turizm yatırımcısına bildirilecek.

Uzatılacak Süre

Turizm yatırımcı ve işletmecilerinin kesin tahsis, kesin izin, irtifak hakkı veya kullanma izni süresinin kalan kısmının , süre uzatımının yapılacağı tarih itibariyle 49 yıla olan farkı kadar süre olacaktır. Yani süre uzatım talebinin kabul edilmesi halinde yükümlülük ve koşulların sağlanması halinde süre bugünkü tarihten itibaren 49 yıl süreye uzatılmış olacaktır. Bu durumda hali hazırda kesin tahsis veya izin süresi örneğin 20 yıl kalmış bir turizm yatırımcı ve işletmecisinin süre uzatım başvurusunun olumlu sonuçlanması halinde ilave uzatılan süre (49 yıl – halen mevcut 20 yıl=) 29 yıl olacaktır.

Bu uygulama ile eski düzenlemede değişik yıllarda sona erecek olan bir çok 49 yıl kesin tahsis süreleri bu uygulama ile aynı tarihlerde sona erecektir.

Süre Uzatım (Yararlanma) Bedeli

Süre uzatımına ilişkin yararlanma bedeli tesisin ilgili idare tarafından uygun görülen veya turizm belgesine esas son tür, sınıf ve kapasite üzerinden cari yıl için belirlenen toplam yatırım maliyet bedelinin turizm tesisleri için peşin ödeme halinde binde dördü ile uzatılan sürenin çarpımı suretiyle hesaplanır.

Ancak hesaplanan bu yararlanma bedeli mevcut sözleşme bedeli uyarınca hesaplanan cari yıl bedelinden az olamaz.

Taksitle ödeme halinde bu oran binde beş olarak uygulanır. Taksitle ödeme halinde biri peşin olmak üzere dört eşit taksitle ve birer yıllık dilimler halinde ödenir. Taksitle ödemelere ayrıca kanuni faiz uygulanır.

Termal ve kış turizmi amaçlı turizm tesisleri için ise bu oranın yarısı uygulanır.

Süre uzatımında bulunulması halinde devam eden yıllar için mevcut sözleşmede yer alan bedel ve oranlar üzerinden kesin izin, tahsis, irtifak hakkı, kullanma izni, veya kira bedeli ile hasılat payı alınmasına devam edilecek. Ancak uzatılan süre için taşınmazların üzerinde yer alan tesislerin işletilmesinden elde edilen toplam yıllık hasılattan yüzde bir oranında pay alınacağına ilişkin hüküm konulacak. Bu oran yüzde bir olanlar için herhangi bir değişiklik yapılmayacak.

Toplam yatırım maliyet bedeli 2634 sayılı “Turizmi Teşvik Kanunu Kamu Taşınmazlarının Turizm Yatırımlarına Tahsisi Hakkında Yönetmelik hükümleri uyarınca turizm yatırımcılarından tahsil edilmesi gereken bedellerinin tespiti için yapılacak işlemlere esas olmak üzere, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca turistik tesislerin tür ve sınıfları için ayrı ayrı yatak başı birim olmak üzere belirlenmektedir.

Süre Uzatımına İlişkin Yararlanma Bedellerinin Giderleştirilmesi

Turizm yatırımcı ve işletmecilerinin tesislerinin bulunduğu taşınmazlarının kullanım sürelerinin uzatılmasına yönelik bir yararlanma bedeli ödenecek. Yatırımcı ve işletmeciler açısından ilk etapta ciddi bir mali yük getirecek olan bu maliyetin vergi uygulamaları karşısındaki durum da önem kazanmakta. Turizmciler açısından katlanılacak olan bu maliyetin ilk yılda mı gider hesaplarına alınacağı yoksa uzatılan sürelere bölünüp yıllar itibariyle mi gider hesaplarına alınacağı verginin finansman yükü açısından önemli. Turizm yatırımcı ve işletmecilerinin ödeyecekleri yararlanma bedellerini kalan kira süresine bölünmesinin firmalar açısından ciddi bir vergisel avantajı olmayacak.

Bu konuda Maliye Bakanlığı tarafından yararlanma bedellerinin hesaplandığı yılda veya ödeme dönemlerinde gider hesaplarına alınabileceğini ilişkin yapılacak bir düzenlemenin yerinde olacağını düşünmekteyiz.

İsmail KÖKBULUT

Yeminli Mali Müşavir