MAKALELER

2017 yılı başlarken yeni asgari ücret açıklandı. Net 1.404,06 TL . Yeterli mi değil. Ancak ekonomik şartlar ve işverene getirilen ilave yükler düşünüldüğü zaman bu rakam konusunda mutabakat sağlanmaya çalışıldığı açık.

Bir tarafta asgari ücretli düşük ücretten şikayet ederken diğer taraftan işverenlerde asgari ücretin kendilerine olan maliyetin yüksekliğinden şikayet etmekteler. İki tarafta kendi açılarından haklılar.

Asgari ücret net 1404,06 TL iken brüt asgari ücret 1.777,50 TL, işverene ait diğer yükümlülüklerle beraber toplam asgari ücretlinin işverene maliyeti 2.088,56 TL.

Nedeni ise sosyal güvenlik primleri, gelir vergisi kesintileri ile işveren primlerinin mali yükleri.

Maalesef ülkemizde kayıtlı dışı çalışan sayısı azalmakla birlikte henüz önemli bir sorun olarak karşımızda. Bunu en temel sebebi asgari ücret üzerinden gerek işçinin gerekse işverenin ödeyeceği tutarlar. Bu nedenle bir kısım işletmelerde çok riskli olmasına rağmen halen sigortasız işçi çalıştırılıyor.

Peki ticari işletmeler açısından ilk etapta karlı görünen kayıt dışılık kazançlı mı?

Olayın işçi hakkı ,emeklilik ve kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin sağlık harcamaları yönü açısından işçinin yaşayacağı mağduriyetin boyutu çok büyük. Olayın bu tarafının telafisi yok.

Ancak işçinin gelir vergisi kesintisi ve sosyal güvenlik primini ödememek için kayıt dışı çalıştırılması halinde bu ücreti gider kaydetmekte mümkün olmuyor. Bu nedenle gerçek giderini göstermeyen işletmeler ya olduğundan daha fazla kazanç gösteriyorlar ya da bu gerçek giderlerini başka yöntemlerle göstermeye çalışıyorlar. Her iki durumda da işletme açısından riskli durum var. Ayrıca gerçek ücret giderinin ödenmesi için işletmeden nakit çıkışının zorluğu da olayın bir başka boyutu.

Gelir vergisi mükellefi olan işletmelerde % 15 ila % 35 oranında gelir vergisi oranları geçerli. Şirketler açısından ilk etapta % 20 , daha sonraki kalan tutardan kar dağıtımında ise % 15 oranında olmak üzere en az % 32 ‘lik bir vergi yükü sözkonusu. Yani ticari işletmeler asgari ücretli çalışanını kayıt dışı çalıştırmak suretiyle bu giderlerine tekabül eden tutarın % 15 ile % 35’i kadarlık kısmının vergisini fazladan ödemiş oluyor.

Kısa ve basit bir hesaplama ile;
Gelir vergisi mükellefine tabi ticari işletmesi olan Bay Dilaver yanında çalışan Bay İsmail Kökbulut’u asgari ücretli olarak çalıştırmakta. İşçi İsmail Kökbulut asgari ücret almakta ve kayıtlı yani sigortalı olması halinde işveren Bay Dilaver (2.088,57 – 1.404,06=) 684,51 TL ilave bir mali yüke katlanmaktadır.

İşçi İsmail Kökbulut’un kayıt dışı çalıştırılması halinde diğer büyük riskleri düşünmezsek eğer ilk etapta işveren Dilaver’in varmış gibi görünen kazancı 684,51 TL olacak. İşveren Bay Dilaver çalışan işçisi İsmail Kökbulut’u kayıtlı yani sigortalı yaparsa bu asgari ücret ve toplam işverene maliyetinin tamamını ticari kazancın hesabında gider yazabilir ve bu nedenle daha az vergi ödeyebilir.

Eğer Bay Dilaver’in ticari kazanç dolayısıyla ödeyeceği gelir vergisi tarifesindeki dilim % 35’lere gelmiş ise asgari ücretliyi kayıtlı yani sigortalı olması halinde toplam maliyeti olan 2.088,57 TL’nin % 35’i kadar ticari kazancı üzerinden hesaplanan vergiyi daha az ödeyecek. Bu tutar ise ( 2.088,57 * % 35=) 731 TL.

Bu durumda işveren Bay Murtaza çalışan işçisi İsmail Kökbulut’u kayıtlı yani sigortalı yapmakla ilk etapta 684,51 TL’lik bir maliyete katlanırken nihayetinde işçi İsmail Kökbulut’un ücretini ticari kazancından gider olarak indirim konusu yaptığı için 731 TL vergisel avantaj elde etmekte. Bu durumda bile işveren Bay Murtaza (731 - 684,51=) 46,49 TL daha kazançlı çıkmakta.

İsmail KÖKBULUT

Yeminli Mali Müşavir