MAKALELER

Gelir Vergisi Kanununda tanımlanan kazançları elde eden gerçek kişiler mart ayında beyanname vermek zorunda. Gelir Vergisi mükelleflerinin 2019 yılı içerisinde elde ettikleri gelirleri için yıllık beyannamelerini 1-31 Mart 2020 tarihleri arasında bağlı bulundukları vergi dairesine yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ile beyan etmeleri gerekiyor.

2019 yılında elde edilen kira gelirlerinin beyanına ilişkin özellikli durumların bazılarına kısaca aşağıda değinilmeye çalışılmıştır.

Konut Kira Gelirleri İstisnası!

Konut kira geliri elde edenlerin 2019 yılı içinde tahsil ettikleri kira gelirinin 5.400 TL’si istisna. Dolayısıyla 5.400 TL’yi aşan tutarda kira geliri elde edenler kira gelirinden 5.400 TL’yi düşecekler. İstisna tutarın altında konut kira geliri elde edenler diğer şartları da taşımaları halinde beyanda bulunmayacaklar.

İstisnadan Herkes Faydalanamıyor!

Ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar ile beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarının gayri safi tutarları toplamı 2019 yılında 148.000 TL’yi aşanlar, 5.400.-TL’lik konut kira gelirine ilişkin istisnadan faydalanamazlar. İstisna tutarının üzerinde kira geliri elde edilmesine rağmen beyanname verilmemesi veya eksik beyan edilmesi halinde bu istisnadan faydalanılamayacaktır.

İşyeri Kira Gelirleri Beyan Edilecek mi?

İşyeri kira geliri elde edenler, kiranın yıllık brüt tutarına bakacaklar. İşyeri kirası elde edenlerin kirası net olarak ödenmekte. (Örneğin yıllık 30.000.-TL net işyeri kira geliriniz varsa bu tutarın brütü 37.500.-TL olarak dikkate alınacak.) Bu tutar 40.000 TL’yi aşıyorsa beyan edecekler. Aşmıyorsa beyan yok. Beyan edilmesi durumunda, kiracının kiralayan adına sorumlu sıfatıyla ödediği stopaj, beyannameden hesaplanan vergiden mahsup edilecek. Stopaj yöntemi ile ödenen verginin fazla kısmı mükellefin talebi halinde vergi dairesi tarafından kendisine talep edilmesi halinde iade ediliyor.

Vergi İadesi Alabilirsiniz!

Gayrimenkullerini işyeri olarak kiraya veren gerçek kişiler, gelir vergisi beyan sınırını aşması halinde beyanname vermek durumunda. Yıllık 40 bin TL üzeri tevkifata tabi tutulmuş olan kira gelir varsa elde edilen gelirin beyan edilmesi gerekir. Gelir vergisi beyanname verilmesi ille de vergi ödenmesi anlamına gelmiyor. Gelir vergisi tarifesine göre hesaplanan gelir vergisinden işyeri olarak kiraya verdiğimiz kişi ve kurum tarafından hesaplanan ve bizim adımıza vergi dairesine ödenen tevkifatların diğer ifadeyle stopajların mahsubu gerekir. Bu mahsup sonrası ödenecek ilave vergi çıkabileceği gibi kira gelirinin az olması veya aşağıda saydığımız bağış, yardım, prim, ve sayılan diğer harcamaların indirim konusu yapılmasından sonra hesaplanan verginin azalması nedeniyle mahsup sonrası iade de çıkabilir.

Kira Sözleşmesinin Damga Vergisi Ödendi mi?

İşyeri kira gelirinizden kesilen gelir vergisinin fazlalığından dolayı eğer iade talep edecekseniz kira sözleşmesinin damga vergisinin ödenip ödenmediğini kontrol edin. Çünkü vergi dairesi iade talebinde damga vergisinin zamanında ödenip ödenmediğine bakacaktır.

Tahsil Edilen Kiraları Beyan Edeceksiniz!

Gelir vergisi uygulamasına göre kira gelirlerinin beyanı için tahsil edilmesi gerekir. Örneğin; 2017, 2018, 2019 yıllarına ilişkin kira geliri 2019 yılında tahsil edilmişse bunların tamamı 2019 yılının geliri gibi değerlendirilecek.

Götürü Gider mi, Gerçek Gider mi?

Kira gelirlerini yıllık beyanname ile beyan edecek mükellefler brüt elde ettikleri ve istisna sonrası kalan tutarlardan isteğe bağlı olarak;

– Gerçek giderlerini veya,
– Gelirin % 15 oranında hesaplanacak olan götürü tutarı gider olarak indirim konusu yapabilirler.
Ancak götürü gider usulünü tercih edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemezler. Gerçek gider usulünü tercih edenler takip eden yıllarda dilediği zaman götürü usulüne geçebilir.

Gerçek Usulde Hangi Giderler İndirilebilir?

Yıllık gelir vergisi beyannamesi ile kira gelirlerini beyan edenlerden gerçek gider usulünü tercih edenler aşağıdaki giderleri indirim konusu yapabilirler. Ancak yapılan bu giderlerin belgelerinin mevcut olması ve 5 yıllık zamanaşımı süresince muhafaza edilmesi gerekir.

– Kiraya veren tarafından ödenen aydınlatma, ısıtma, su ve asansör giderleri,
– Kiraya verilen malların idaresi için yapılan ve gayrimenkulün ehemmiyeti ile mütenasip olan idare giderleri,
– Kiraya verilen mal ve haklara müteallik sigorta giderleri,
– Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri ile konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren beş yıl süre ile iktisap bedelinin % 5’i,
– Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harç ve şerefiyelerle kiraya verenler tarafından ödenmiş olmak şartıyla belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları,
– Kiraya verilen mal ve haklar için ayrılan amortismanlar,
– Kiraya verenin yaptığı onarım giderleri,
– Kiraya verilen mal ve haklara ait bakım ve idame giderleri,
– Kiraladıkları mal ve hakları kiraya verenlerin ödedikleri kiralar ve diğer gerçek giderler,
– Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutun kira bedeli,
– Kiraya verilen mal ve haklarla ilgili olarak mukavelenameye kanuna veya ilama istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar.

VEYA Kira Gelirinin % 15’ini Götürü Gider Olarak Düşebilirsiniz!

Kira gelirleri dolayısıyla (hakları kiraya verenler hariç) gerçek usul yerine götürü usulü tercih edenler herhangi bir belge vs. olmaksızın hasılatlarından %15’ini götürü olarak indirebilirler. Bu durumda yukarıda sayılan giderler yapılmış olsa bile ayrıca indirim konusu yapılamaz.

Sağlık, Eğitim vs. Harcamalarını İndirim Konusu Yapabilirsiniz!

– Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile ölüm, kaza, hastalık, sağlık, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri,

Mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları (Beyan edilen gelirin % 10’unu aşmaması Türkiye’de yapılması ve gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi şartıyla),

Bazı Bağış ve Yardımları Ayrıca Beyanname Üzerinden İndirebilirsiniz!

Yıllık beyanname verecek olan mükellefler kira gelirlerine ilişkin istisna sonrası götürü veya gerçek giderlerin düşülmesinden sonra kalan tutardan aşağıdaki bağış, yardım, prim ve harcamaları indirim konusu yapabilirler;

– Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler ile kamu yararına çalışan dernekler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara yıllık toplamı beyan edilecek gelirin % 5’ini (kalkınmada öncelikli yöreler için %10’unu) aşmamak üzere, makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar,
– Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere bağışlanan okul, sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci yurdu ile çocuk yuvası, yetiştirme yurdu, huzurevi, bakım ve rehabilitasyon merkezi ile mülki idare amirlerinin izni ve denetimine tabi olarak yaptırılacak ibadethaneler ve Diyanet İşleri Başkanlığı denetiminde yaygın din eğitimi verilen tesislerin ve Gençlik ve Spor Bakanlığına ait gençlik merkezleri ile gençlik ve izcilik kamplarının inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdî ve aynî bağış ve yardımların tamamı,
– Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedelinin tamamı,
– Genel ve özel bütçeli kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler, köyler, kamu yararına çalışan dernekler, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve bilimsel araştırma faaliyetinde bulunan kurum ve kuruluşlar tarafından yapılan ya da Kültür ve Turizm Bakanlığınca desteklenen veya desteklenmesi uygun görülen harcamalar,
– 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dalları için % 50’si,
– Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım kampanyalarına makbuz karşılığı yapılan ayni ve nakdî bağışların tamamı,
– İktisadi işletmeleri hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımların tamamı.

İndirimler Sonucunda %15 – %40 Oranında Vergi Avantajınız Olabilir?

Yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecek gelirlerden yukarıda yer alan bağış, yardım, prim ve harcamaların indirim konusu yapılması halinde ödeyeceğiniz vergi bu tutarların % 15 ile % 40 oranında azalmakta. Gelir eden kişinin kendisi, eşi veya küçük çocuklarına ait eğitim ve sağlık harcaması tutarının beyanının % 10’unu aşmaması halinde örneğin 50.000.-TL olduğunu varsayalım. Bu durumda ilgili kişinin artan gelir vergisi tarifesine göre avantajı yani daha az ödeyeceği gelir vergisi (50.000 x % 15; 50.000 x % 40=) asgari 7.500.-TL, azami 20.000.-TL olacak.

Ödeme Süreleri

Yıllık Gelir Vergisi beyannamesi üzerinde hesaplanan gelir vergisinin, ilki mart ayı sonuna kadar, ikincisi de temmuz ayı sonuna kadar olmak üzere iki eşit taksitle ödenmesi gerekir.

İsmail KÖKBULUT

Yeminli Mali Müşavir