MAKALELER

Gıda bankacılığı; bağışlanan veya üretim fazlası konumunda bulunan, sağlığa uygun her türlü gıda, temizlik, giyecek ve yakacak malzemesini tedarik eden, uygun şartlarda depolayan ve bu ürünleri doğrudan veya değişik yardım kuruluşları vasıtasıyla fakirlere veya doğal afetlerden etkilenenlere ulaştıran ve kâr amacı gütmeyen dernek ve vakıfların oluşturduğu organizasyonlara verilen ad olarak karşımıza çıkmakta.

Gıda bankacılığı kapsamında yapılan bağışların indirimi

Gelir Vergisi Kanunu'nun 40 ve 89. maddelerine göre; fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığı'nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin Gelir veya Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde gider ya da indirim olarak dikkate alınması mümkün.

Yapılacak bağışların şartlı olarak (bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine dağıtılmak üzere) yapılması ve bağışlanan malzemelerin doğrudan gıda, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteliğinde olması gerekiyor.

Çanta, cüzdan, giyim aksesuarı, haşere ilaçları, krem, ayakkabı boyası, her türlü kırtasiye ürünü, kozmetik, yara bandı, deodorant, parfüm, oda spreyi vb. olarak sayılan ürünler ise Maliye Bakanlığı tarafından bu kapsamda değerlendirilmediğinden bu ürünlerin bağışının vergi matrahının tespitinde gider veya indirim olarak dikkate alınmasına izin verilmiyor.

Bağış kayıtlarda nasıl gösterilecek?

Ticari kazanç elde eden kişi ya da kurumlar, gerçekleştirdikleri yardımı doğrudan gider olarak defterlerine kayıt edecekler. Bu anlamda, bağış gider niteliğinde olduğu için zarar olması halinde de takip eden 5 yılda zarar indiriminde kullanılabilecek.

Ticari kazanç dışındaki gelir unsurlarına sahip olanlar ise (örneğin kira geliri elde edenler) bağışladıkları malzemelerin maliyet bedellerini yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden indirim konusu yapabilecekler. Bu durumda bağış yapabilmek için yıllık beyannamede vergiye tabi matrah beyan edilmiş olması gerekiyor.

KDV açısından bağışların durumu

Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 17. maddesine göre; gıda bankacılığı kapsamında bağışlanan maddelerin teslimi katma değer vergisinden istisna.

Ancak söz konusu istisna, kısmi istisna niteliğinde olduğundan bağışlanan malların KDV'sinin indirim konusu yapılması mümkün değil. İndirilemeyen KDV'nin gider olarak dikkate alınmasına izin veriliyor.

Kimlere bağış yapılabilir?

Bağışın yapılacağı dernek veya vakıfların tüzük veya senedinde gıda bankacılığında bulunulabileceğine ilişkin hükümlerin bulunması gerekmekte.

Bununla beraber, dernek veya vakfın başka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmasının, kamuya yararlı dernek veya vergiden muaf vakıf olup olmamasının uygulama açısından herhangi bir önemi bulunmuyor.

Bağışı yapanlarca düzenlenecek belge

Ticari kazanç elde eden kişi ya da kurumlar tarafından gerçekleştirilecek bağışlarda mutlaka fatura ve sevk irsaliyesi düzenlenmesi gerekiyor. Söz konusu belgelerin bağış yapılan dernek veya vakıf adına düzenlenmesi ve bağışlanan malzemelere ilişkin bilgileri eksiksiz olarak içermesi gerekmekte. Ayrıca faturada "İhtiyaç sahiplerine yardım şartıyla bağışlandığından KDV hesaplanmamıştır" ibaresinin yer alması da zorunlu.

Fatura düzenleme zorunluluğu bulunmayan kişilerin ise (örneğin taşınmaz kira geliri ya da değer artış kazancı elde edenler) herhangi bir belge düzenlemesi gerekmiyor. Ancak bağış yapılan malların edinimine ilişkin belgeleri saklamaları önemli. Zira söz konusu belgelerde yer alan tutarları beyanname üzerinden indirim konusu yapacakları için ilgili belgeler vergi dairesince istenebilir.

Dernek ve vakıflarca düzenlenecek belge

Dernek ve vakıflar kendi mevzuatlarının öngördüğü belgeleri düzenleyecek ve bağış yapanlara bir örneğini verecekler. Ayrıca ticari faaliyetle uğraşanlarca düzenlenen faturalar ve sevk irsaliyeleri, dernek ve vakıf tarafından muhafaza edilmeli.

İsmail KÖKBULUT

Yeminli Mali Müşavir